مراحل رشد شخصیت كودكان(2)

لبخند، اولین رفتار اجتماعی

از آنجا كه انسان موجودی اجتماعی است و احساس رابطه با دیگران یكی از نیازهای فطری اوست، باید اجتماعی شدن را از همان دوران كودكی مورد بررسی قرار دهیم. از این رو روان شناسان معتقدند كودكان در ماه های اول زندگی با لبخند و نگاه كردن به دیگران پاسخ می دهند. اما نمی توانند افراد را از هم تمیز دهند. اولین رفتار اجتماعی عمده در كودكان لبخند اجتماعی است، كه در 2 تا 3ماهگی ظاهر می شود، ضمن این كه در این دوره سنی قادرند صدای مادر خود را از زنان دیگر تشخیص دهند. در شش ماه دوم زندگی، كودكان به افراد خاصی پاسخ می دهند. آنها معمولاً نسبت به پدر، مادر یا سایر نزدیكانی كه آنان را تكیه گاه و حامی خویش تلقی می كنند مانند پرستار و یا مادربزرگ و... واكنش نشان می دهند.
شواهد موجود نشان می دهد، كودكانی كه به مهد كودك مناسب و با كیفیت می روند از لحاظ میزان دلبستگی با كودكانی كه در خانه می مانند، تفاوتی ندارند، بلكه ممكن است از لحاظ اجتماعی نیز بیشتر رشد كنند. ضمن آن كه مهد كودك برای كودكان خانواده هایی كه امكانات كمی برای ایجاد انگیزش ذهنی و مراقبت دارند، مفیدتر است.
ارتباط با دیگران كه یكی از ابعاد اجتماعی شدن است، به كودكان در یادگیری واژه ها و استفاده از زبان كمك می كند به این ترتیب كودكان در حدود 5 یا 6ماهگی شروع به تلفظ زنجیره ای از هجاهایی مانند "ب ب ب" می كنند. كودكان قبل از این كه "صدا" تولید كنند، می توانند درك كنند و معمولاً پس از آن كه كلمه ای بر زبان آورند با حركت و اشاره به پرسشها و آموزشها پاسخ می دهند. كودكان شش ماهه تا یك ساله پس از گفتن اولین كلمه و زمانی كه دایره واژگان آنها به 50 كلمه رسید، شروع به ساختن جملات دو كلمه ای می كنند. این جملات عموماً نوع تلگرافی جملات بزرگسالان است و اغلب شامل اسم، فعل و تعداد محدودی صفت است، ولی فاقد حرف اضافه و حرف ربط است.

رعایت قواعد دستوری

نكته قابل توجه این كه همین جملات دو كلمه ای هم نظم ساختاری در ترتیب كلمات را آشكار می كند؛ یعنی از همان آغاز، كودك به نوعی قواعد دستوری را رعایت می كند. یكسان بودن مفاهیم ایماس، روانشناس مشهور در این مورد می گوید:كودكان در بسیاری از فرهنگها كه به زبانهای گوناگون حرف می زنند، در جملات اولیه خود مفاهیم یكسانی را بیان می كنند.
البته هنگام تعبیر و تفسیر منظور كودك توسط دیگران ضروری است اوضاع و احوال زمینه گفتگوی او در نظر گرفته شود.

مكالمات كودكان در سن سه سالگی انسجام دارد

ویگوستگی نیز معتقد است:گویش كودكان در سن سه سالگی انسجام پیدا می كند. به هنگام حرف زدن نوبت را رعایت می كنند و این مسأله نه تنها به هنگام بازی، بلكه در فعالیتهای توأم با هدف نیز مشاهده می شود. آنان از هم درباره موضوعهای مورد علاقه شان سؤال می كنند و درباره آنها از همسن و سالهای خود یا بزرگترها توضیح و تشریح بیشتری می خواهند. كودكان با افزایش رشد شناختی، با محیط پیرامون خویش ارتباط برقرار می كنند. از این رو كلمات بیشتری یاد می گیرند. همچنان كه جملات كودك بلندتر می شود، كلمات كوچك یا كلمات پایانی نیز به جملات آنها اضافه می شود هر چند كه از لحاظ میزان "سرعت" فراگیری و دستور، تفاوتهای فردی بسیاری وجود دارد، اما ترتیب بروز آنها به طور اعجاب آوری در همه كودكان یكسان است. ،تقریباً 30 ماه پس از این كه كودكان اولین جمله ها را بیان می كنند ،یعنی بین سنین چهار تا پنج سالگی ،می توانند جملات كامل، پیچیده و بزرگسالانه به كار ببرند.

فرایندهای فكری و شناختی كاملاً وابسته به زبان نیستند

معمولاً زبان سبب افزایش عملكردهای شناختی مثل تفكر، استدلال حل مسأله و رمزگردانی اطلاعات می شود. اما فرایندهای فكری شناختی كاملاً وابسته به زبان نیستند؛ زیرا بسیاری از كودكان ناشنوا، هر چند كه در مهارتهای زبانی دچار اشكال هستند، اما می توانند از عهده حل مسایل شناختی برآیند.

همكلامی با كودك

در محیطهای خانوادگی كه رشد ذهنی تشویق می شود، والدین به فرزندان خود محبت می كنند،
با آنها در مورد خواسته هایشان صحبت می كنند و به نیازهای كودك برای جلب توجه پاسخ می دهند. همچنین اسباب بازی ها و از جمله وسایلی كه سبب برانگیختن قوه تخیل و تفكر كودك می شوند، به رشد شناختی او كمك می كنند.

تفاوت بین توانایی دخترها و پسرها

نتایج حاصل از آزمونهای وكسلر و استندفورد ،بینه نشان می دهد به طور متوسط، توانایی های دخترها و پسرها در بعضی از جنبه ها با هم تفاوت دارد. پسرها در مجسم كردن روابط فضایی كمی بهتر از دخترها هستند و دخترها در مهارتهای كلامی تا حدودی بهتر از پسرها هستند. نكته قابل توجه این كه برنامه مناسب در هر گروه سنی و اجرای آن در تمام دوران زندگی انسان الزامی است و تأثیر بسیار مهمی در پیشرفت و شكوفایی استعدادها و خلاقیتها خواهد داشت.
منبع:روزنامه قدس